Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych został uchwalony przez parlament i jest obchodzony od 2011 roku. Święto przypada 1 marca, w rocznicę stracenia w 1951 roku przez bezpiekę 7 przywódców IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – kierownictwa ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 roku dzieło Armii Krajowej. W więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie śmierć ponieśli: pułkownik Łukasz Ciepliński, major Mieczysław Kawalec, major Adam Lazarowicz, kapitan Józef Batory, kapitan Franciszek Błażej, kapitan Józef Rzepka i porucznik Karol Chmiel.
Mianem Żołnierzy Wyklętych określani są żołnierze tworzący powojenną konspirację, byli najliczniejszą formą zorganizowanego oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy. W 1945 r. działało w nim nawet 200 tyś. konspiratorów. 20 tyś z nich walczyło w oddziałach partyzanckich, a kolejnych kilkadziesiąt tysięcy zapewniało partyzantom m.in. schronienie i łączność. Propaganda komunistyczna w PRL nazywała żołnierzy konspiracji niepodległościowej „zaplutymi karłami reakcji”. Bohaterowie podziemia antykomunistycznego za swoje działania skazywani byli na śmierć, wieloletnie więzienie lub pobyt w obozach. Wśród ofiar byli m.in. rotmistrz Witold Pilecki „Witold”, generał August Fieldorf „Nil”, Danuta Siedzikówna „Inka”, Józef Kuraś „Ogień”, Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, Mieczysław Dziemieszkiewicz „Rój”, Hieronim Dekutowski „Zapora” czy mjr Władysław Koba „Żyła”, ppor. Leopold Rząsa „Wacław”i ppor. Michał Jan Zygo „Szymon” z Podkarpacia.